Het moeilijke gesprek

Ongeveer een jaar geleden krijg ik een telefoontje. Of ik kan komen helpen in een mentorgroep. Er is een situatie ontstaan die onhoudbaar is voor zowel docenten als leerlingen, zo wordt mij verteld.

Er is onrust ontstaan doordat één van de leerlingen klasgenoten deelgenoot heeft gemaakt van haar plannen zichzelf van het leven te ontnemen. Uiteindelijk is er een daadwerkelijke poging ondernomen en dit heeft de gemoederen nog scherper gezet.

Hoewel de betreffende leerling één op één begeleiding krijgt, is er in de groep een grote onzekerheid ontstaan. Leerlingen durven zich niet uit te spreken, vertrouwen elkaar niet, verwijten elkaar, lopen op eieren, zijn boos. De jonge mentor weet zich met het onderwerp geen raad.

In het eerste ontwikkelcirkelgesprek dat we destijds voerden liepen de gemoederen hoog op. De leerlingen stonden in uitspraken lijnrecht tegenover elkaar.

Door de kwetsbare houding en de inbreng van de leerkracht kwam de stroom aan gevoelens los en met elkaar probeerden we dit zo goed en zo kwaad in goede banen te leiden.

Het gesprek vergde ook veel van mij. Nooit eerder voelde ik me zo leeg en tekortgeschoten als gesprekleider. Had ik iedereen aan het woord gelaten? Ja. Had ik tijd en rust gecreëerd? Ja.

Desondanks had ik sterk het gevoel te weinig te hebben gedaan. Er was zoveel emotie, zoveel gezegd...en ik had geen enkele invloed op hoe dit de komende week zou verder stromen in ieder lid van de groep.

Want dat is wat dit onderwerp met je doet. Het gevoel van tekort geschoten zijn als mens neemt snel de overhand omdat de emoties die er zijn, onmenselijk aanvoelen. Deze emoties wierpen ook mij terug naar donkerdere tijden. Tijden waarin ik heftige emoties had die amper onder woorden te brengen waren. Intens verdriet gemengd met boosheid en teleurstelling. Bij mij ontstond de vraag, ben ik dit gespreksonderwerp eigenlijk wel machtig of komt dit te dichtbij?

Die week daarop zaten we opnieuw bij elkaar. We blikten terug op het vorige gesprek. Ik bracht in wat het vorige gesprek met mij had gedaan. Hoe ik geraakt was door het onmachtige gevoel. Hiermee lukte het de juiste link te leggen met iedereen in de groep. Want dat bleek het te zijn, onmacht. Voor iedereen in de groep. Er voor de ander willen zijn maar het gevoel te hebben doorlopend daarin te falen.

De één vlucht, de ander vecht, de ander bevriest. Maar alle leerlingen op hun eigen manier en om hun eigen redenen, voelden zich onmachtig. 

Voor mij onderstreept dit mijn sterkste argument om ontwikkelingsgerichte gesprekken te faciliteren bij leerlingen. Die overtuiging luidt:

"Dat wat de wereld nodig heeft is het overstijgen van tegenstellingen en het zoeken van gezamenlijke waarden."

Het was voor de leerkracht een opluchting dat de berg, want zo ervaarde hij dit, genomen was en de leerlingen uiteindelijk met elkaar in gesprek zijn gekomen. De beide gesprekken, hoewel zwaar, hebben bijgedragen aan openheid en gelijkwaardigheid in de groep.  Het voeren van een verbindend gesprek is ons sterkste instrument om als mensen nader tot elkaar te komen.